Mitoz bölünme tek hüçreli canlılarda üremeyi sağlarken, çok hücreli canlılarda yaraların onarılması, büyüme ve gelişmeyi sağlar.

  Mitoz bölünme sonucu birbirinin aynısı olan iki yeni hücre oluşur. Mitoz bölünme sürecini üç farklı döneme ayırabiliriz.

 

  Hücrenin bölünmeye hazırlandığı dönemdir. Hücre büyüyüp gelişerek bölünme olgunluğuna eriştiği dönemdir. Hücrenin çekirdeğinde bulunan kalıtım maddesi (DNA) eşlenerek sayısını iki katına çıkarır. Böylece hücre bölünmeye hazır hale gelmiş olur.

 

  Hücre bölünmesi öncesinde eşlenerek iki katına çıkan DNA kromozomlara dönüşür ve iki parçaya ayrılır ve sırasıyla şu olaylar gerçekleşir.

1.Eşleşmiş olan kromozomlar belirginleşmeye başlar. Çekirdek zarı eriyerek kaybolur. Sentriyoller kendini eşleyerek iğ ipliklerini oluşturur.


2.Kromozomlar yhücrenin ortasında yan yana dizilir. Kromozomların en belirgin olarak görüldüğü evredir.
3.Hücrenin ortasında yan yana dizilen eş kromozomlardan birisi bir kutuba, diğeri ise öbür kutuba gider. Böylece kromozomlar eşit olarak paylaşılmış olur. Oluşan yeni hücrelerde kromozom sayısı eşit olur.

Çekirdek bölünmesinin tamamlanmasından sonra sitoplazma bölünmesi başlar.

3-Sitoplazma Bölünmesi
  Sitoplazma bölünmesi bitki ve hayvan hücresinde farklı şekilde gerçekleşir. Bitki hücresinde ara lamel oluşumuyla, hayvan hücreleri ise boğumlanarak iki yeni hücrenin oluşması sağlanır.


Bitki Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi

Hayvan Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi







* Mitoz bölünmede oluşan hücre sayısı 2 dir ve oluşan bu hücreler birbirinin aynısıdır.



KROMOZOMLAR VE ÖZELLİKLERİ
  Hücrenin çekirdeğinde bulunan kalıtsal madde hücre bölünmesi öncesinde kromozom adı verilen yapılara dönüşür.

• Kromozomlar türünün genetik şifrelerini taşıyan yapılardır. 
• Her kromozomun yapısında belli sayıda gen bulunur.
• Kromozom sayısı her canlı türü için farklıdır.
• Kromozom sayısının fazla olması canlının gelişmişliğini göstermez. Örneğin eğrelti otunda 2n=500 kromozom, insanda 2n=46 kromozom bulunur.
• Kromozomlar farklı genetik özellik taşırlar. Bu sebepten dolayı kromozom sayısı aynı olan canlıların gelişmişlik düzeyleri de farlıdır. Örneğin gövercin ve soğan hücrelerinde 16 kromozom bulunmalarına rağmen gelişmişliklerinin farklı olması
• Kromozom sayıları ile canlıların gelişmişliği ve büyüklüğü arasında bir ilişki yoktur.

 MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ

• Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda büyüme ve yenilenmeyi sağlar.
• Oluşan yeni hücrelerde ve ana canlıda aynı sayıda kromozom bulunur.
• Bütün canlılarda ortak gerçekleşir.
• Çeşitliliğe neden olmaz.

 EŞEYSİZ ÜREME VE ÇEŞİTLERİ

  Canlıların üreme hücrelerine ( sperm ve yumurta ) bağlı olmadan yeni canlılar oluşturmasına eşeysiz üreme denir. Eşeysiz üreme daha çok ilkel yapılı canlılarda görülür.

• Eşeysiz üreme mitoz bölünme ile gerçekleşir.
• Eşeysiz üremede oluşan canlılar birbirinin tıpatıp aynısıdır.
• Eşeysiz üremede oluşan canlıların kromozom sayıları aynıdır.
• Eşeysiz üreme; bölünerek üreme, tomurcuklanarak üreme, sporla üreme, çelikle üreme ve yenilenme(rejenerasyon) üreme olarak ayrılabilir.

1-Bölünerek Çoğalma 
  Bir hücreli canlılarda görülen üreme yöntemidir. Büyüyen ve olgunlaşan hücrenin ikiye bölünmesiyle gerçekleşir. En hızlı üreme yöntemidir. Amip, öglena, paramesyum ve bakteriler bölünerek çoğalırlar.




 Amipte bölünme ile üreme; 







Paramesyumda bölünerek üreme;






Öğlenada bölünerek üreme;




2-Sporla Üreme
  Üzeri sağlam bir örtüyli çevrili olan özellişmiş yapılı hücrelere spor denir. Sporların uygun koşullarda gelişerek yeni canlıyı oluşturmasına sporla üreme denir. Karayosunu, eğrelti otu gibi çiçeksiz bitkilerde, mantar ve bazı tek hücreli canlılarda görülür.


Mantarlarda üreme şekli




3-Tomurcuklanarak Üreme
  Bu üreme olayında bazı canlıların vücudu üzerinde oluşan tomurcuk şeklindeki çıkıntılar gelişerek, yeni bir canlıyı oluşturabilir. Tomurcuklanma sonucu oluşan canlılar ana canlıdan bağımsız halde yaşayabileceği gibi ana canlıya yapışık olarak da yaşamını devam ettirebilirler. Bira mayası, hidra, mercan, denizanası ve süngerlerde görülür.



Hidrada tomurcuklanarak üreme 

Bira mayasında tomurcuklanarak üreme



4-Yenilenmeyle Üreme( Rejenerasyon ) 
  Canlı vücudunda kopan parçadan yeni bir canlı oluşuyor ise bu şekilde meydana gelen üremeye yenilenme ile üreme denir. Örnek planaryanın yenilenme ile üremesi, deniz yıldızının üremesi



Planaryanın yenilenme ile üremesi







  Yıpranan, kopan parçaların yerlerinin iyileşmesi yenilenmedir ancak üreme değildir. Kertenkelenin kuyruğunun kopması üreme değildir. Ancak rejenerasyondur.








5-Vejatatif (Çelikle) Üreme
  Bitkilere özgü bir üreme şeklidir. Bir bitkinin kök, gövde ve yaprağından o bitkiyle aynı kalıtsal yapıda yeni bitkinin yetiştirilmesidir.
  Gül, kavak, söğüt, patates, çilek gibi bitkilerin üretilmesinde kullanılır.